برای آنان که دل در گرو خاندان ائمه اطهار دارند، زیارت حرم حضرت معصومه (س) ثوابش، کم از زیارت ضریح برادرش ندارد.
حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) فرزند امام هفتم شیعیان یعنی حضرت موسی الکاظم (علیه‌السلام) و خواهر امام هشتم، حضرت علی‌‌ابن‌موسی‌الرضا (علیه‌السلام) است. ایشان سال 201 هجری از مدینه به قصد زیارت برادر خود به ایران هجرت می‌کند اما در ساوه بر اثر بیماری از حرکت باز می‌ایستند. برای اینکه شهر قم به ساوه نزدیک و محل زندگی شیعیان و علاقه‌مندان اهل بیت بوده به آنجا نقل مکان می‌کنند. متأسفانه در همان سال ایشان از این دنیا رحل اقامت می‌کنند. قم تبدیل به یکی از قطب‌های زیارتی بزرگ جهان اسلام و به بزرگترین مرکز نشر دین در جهان اسلام تبدیل می‌شود.
حومه حرم حضرت معصومه (س) ایشان متشکل از اماکن مختلفی است که دانستن اطلاعات هرکدام از آن اماکن، خود دارای جذابیتی‌های فراوان زیارتی و توریستی است. صحن‌ها، مقبره‌ها، شبستان‌ها، مساجد متعدد و تودرتویی که برای زائرین، جدای از زیارت حضرت می‌تواند جاذبههای تاریخی، علمی، زیارتی و سیاحتی داشته باشد.
جاذبههای تاریخی در حرم حضرت معصومه (س)
یکی از این جاذبه‌ها که شأن علمی و تاریخی زیادی دارد مدرسه فیضیه است. این مدرسه در قرن ششم هجری تحت عنوان مدرسه آستانه ساخته و بعدها در معماری جدید به مدرسه‌ی فیضیه تغییر نام داد. به تصور نگارنده‌ی این متن، با توجه به اینکه چهار سال هم درس حوزوی خوانده است، این مدرسه مشهور ترین حوزه علمیه ایران یا شاید هم جهان باشد. این مدرسه جدای از بناهای تاریخی، دارای سوابق مبارزاتی و سیاسی زیادی است. معروف‌ترین خاطره‌ای که از آن نقل می‌شود همان سخنرانی معروف سال 42 امام خمینی(ره) است که منجر به قیام تاریخی 15 خرداد و مقدمه‌ی انقلاب ایران شد.
چه کسانی در حرم حضرت معصومه (س) دفن هستند؟
یکی دیگر از دوست‌داشتنی‌ترین چیزها برای زائران حرم حضرت معصومه(س)، زیارت مقبره علمای مشهوری همچون آیات عظام بهجت، بروجردی، خویی، بهاءالدینی و منتظری یا شهدایی مثل علامه‌مطهری، شیخ‌فضل‌الله نوری، دکتر مفتح، دکتر دیالمه، سردارعراقی یا شاعر گرانقدر بانو پروین اعتصامی است که علاقه‌مندان به شعر حتماً با ابیات ایشان خاطرات و لحظات بسیار خوشی داشته‌اند. جالب است بدانید که سه دختر امام جواد (علیه‌السلام) داخل سرداب حضرت معصومه(س) دفن شده‌اند که نام‌های آنها امّ حمیده، زینب و میمونه (سلام‌الله‌علیهما) است.
قابل ذکر است که حضرت بریهه(س) نوه امام رضا(ع) هم در آنجا دفن هستند. از شاهان معروفی که در صحن‌های حرم دفن هستند می‌توان به محمد شاه قاجار، فتحعلی شاه قاجار، شاه سلیمان و پسرش شاه سلطان حسین، شاه صفی اول و پسرش شاه عباس دوم نام برد. بالای 100 نفر از مشاهیر و علمای معروف در صحن‌ها و شبستان‌های حرم حضرت معصومه مدفون هستند که ذکر نامشان در این مقال نمی‌گنجد.
اما وقتی از در ضلع شرقی حرم خارج می‌شوید، قبرستان بسیار مشهور دیگری وجود دارد که به قبرستان و گلزار شهدای شیخان مشهور است. این قبرستان که قدمتی بیش از هزارسال دارد یکی از اماکن مقدسی محسوب می‌شود که بالغ بر 600 عالم دینی را در خود جای داده که از مشهورترین آنها می‌توان به زکریا ابن‌آدم، زکریا ابن‌ادریس، میرزا جواد آقا ملکی تبریزی و میرزای قمی اشاره کرد.
اساتید حوزه، طلاب را به رفتن به این قبرستان اکیداً تحریض می‌کنند. در کتاب روح مجرد به نقل از سیدهاشم‌حداد یکی از شاگردان مطرح مرحوم آیت‌الله قاضی نقل شده که هیچ قبرستانی به اندازه این قبرستان در قم نورانی و پر رحمت نیست و به همین دلیل نباید این مکان به فراموشی سپرده شود.
غذای حضرتی در حرم حضرت معصومه (س)
اگر زیارت حضرت و گشت‌وگذار در حوالی حرم قسمت‌تان شد حتماً برای گرفتن غذای حضرتی اقدام نمائید. علاقه‌مندان به دریافت فیش تبرکی غذای حضرت از مهمان‌سرای حرم می‌توانند با مراجعه به کانال رسمی آستان مقدس در پیام رسان سروش به نشانی https://sapp.ir/astanqom اقدام به ثبت نام برای قرعه‌کشی و دریافت فیش تبرکی غذا نمایند. توضیحات تکمیلی را می‌توانید از طریق مراجعه به کانال مذکور مشاهده کنید.
اما اگر توفیق زیارت حضرت را ندارید اصلاً نگران نباشید زیرا از طریق وب سایت آستان مقدس حرم حضرت معصومه (س) می‌توانید درخواست انجام زیارت نیابتی بدهید. به این معنی که فرد دیگری از خادمین حرم به نیابت از شما اعمال زیارت را انجام می‌دهد و ثواب زیارت نصیب شما می‌شود. برای این‌کار کافی است به آدرس اینترنتی https://amfm.ir/ziarat/ مراجعه و درخواست خود را ثبت نمائید؛ التماس دعا.
ازدواج در حرم حضرت معصومه (س)
یک پیشنهاد عجیب! برای مجردها یا افرادی که دنبال ازدواج کم خرج، لاکچری‌طور و مذهبی هستند یک پیشنهاد اکازیون داریم. مراسم ازدواج‌تان را در حرم حضرت معصومه(س) برگزار کنید. اتاق عقدتان در حرم حاضر است. فقط کافی است با شماره 025۳۷۱۷۵۴۰۵ تماس بگیرید و زمان مراسم‌تان را رزرو کنید. به جای خرج سنگین اجاره تالار میهمانان را به یک زیارت/ضیافت رایگان و جشن ازدواج لاکچری دعوت کنید. نگران حرف و حدیث ها هم نباشید راحت بگوئید: لاکچریست دیگر.
اگر دوست دارید در زمان زیارت از برنامه‌های عمومی حرم مانند سخنرانی‌ها، خطبه‌‌ها، ادعیه و زیارات، نیایش‌ها و مناجات یا عزاداری‌ها اطلاع داشته باشید کافی است به آدرس https://amfm.ir/schedule/ مراجعه کنید. جذب خادم افتخاری در حرم یکی دیگر از مزیت‌هایی است که مردم می‌توانند برای عرض ارادت خویش به ساحت حضرت معصومه(س) از آن استفاده کنند. برای ثبت نام و تکمیل اطلاعات مربوطه با شماره تلفن 025۳۷۱۷۵۲۶۸ اداره خادمین افتخاری تماس حاصل کنید.
یکی از سنت‌های تاریخی و مذهبی ارادتمندان به حضرت، مراسمی است که خادمین حرم حضرت معصومه(س) هر سال و در شب شام غریبان یعنی وفات شهادت‌گونه حضرت برگزار می‌کنند. نام این مراسم شمع گردانی است. در این مراسم تمام خادمین حرم جمع می‌شوند و مراسم عظیمی در حضور علما و مردم ترتیب داده می‌شود که خادمین با شمعدانی و گل به عزاداری حضرت می‌پردازند. این مراسم یکی از بزرگترین مراسم‌های مرقد حضرت معصومه محسوب می‌شود.
در قم کجا اقامت کنیم؟
اگر قصد دارید شب را قم بخوابید، می‌توانید از هتل چهار ستاره کریمه که مربوط به آستان مقدس حضرت معصومه است و در ضلع شرقی حرم واقع شده استفاده نمائید. در کنار این هتل، هتل دیگری تحت عنوان هتل بین‌المللی قم از نزدیک‌ترین هتل‌ها به حرم حضرت معصومه (س) وجود دارد. اما اگر ظرفیت این هتل‌ها تکمیل یا هزینه‌هایشان سنگین است، با یک چشم چرخاندن یا سوال ساده می‌توانید به سرعت برای خود و خانواده محلی برای اسکان دست و پا کنید. هتل خورشید، صفا و الزهرا عنوان دیگر هتل‌های مشهور و نزدیک به حرم حضرت معصومه هستند.
اگر وقت داشتید حتماً سری به کتابخانه‌های حرم و بیرون حرم هم بزنید. برخی از این کتابخانه‌ها حیرت‌انگیز و البته به شدت قابل مطالعه هستند. منظور نگارنده این است که نه تنها کتاب‌ها قابل مطالعه و بررسی هستند، بلکه خود کتابخانه‌ها ارزش تحقیق و تفحص دارند. به عنوان نمونه کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی را حتماً ببینید.
این کتابخانه بین طلاب خیلی مشهور است. حتی توریست‌های زیادی برای دیدن آن به قم سفر می‌کنند تا آن را ببینند و از روایتگری راویان این کتابخانه را بشنوند. این کتابخانه در حال حاضر، معروف‌ترین کتابخانه قم شناخته می‌شود که دارای 250000 کتاب چاپی و 31000 جلد کتاب خطی است. این کتب همگی با هزینه شخصی آیت‌الله شهاب‌الدین مرعشی نجفی خریداری شده است.
بسیاری از این کتب با مشقت بسیار فراوان ایشان و با پول نماز و روزه‌های استیجاری خریداری شده است. فقط برای اینکه این کتب مربوط به دین و البته بسیار نایاب بودند و اگر ایشان آن کتب را نمی‌خریدند دیگر چیزی از آن آثار باقی نمی‌ماند. برخی از این آثار چند هزار سال قدمت تاریخی دارند که همگی حاصل جهاد این عالم بزرگ شیعه است. بدانید که قطعاً این متن حق مطلب را درباره این کتابخانه و شخصیت حضرت آیت‌الله مرعشی نجفی(ره) ادا نکرده و برای یافتن حقیقت حتماً باید خودتان سری به این گنجینه گرانبها بزنید.
