یکی از بهترین راه‌های شناخت یک شهر و آداب و رسوم آن، دیدن بازارهای آن شهر است، مانند بازار تهران، بازار کرمان، بازار رشت و… . شما هم اگر دوست دارید با آدم‌های شیراز و فرهنگشان بیشتر آشنا شوید، حتما سری به بازار وکیل بزنید. حال و هوای این بازار، شما را به صدها سال پیش میبرد. با قدم زدن در این بازار می‌توانید در زمان سفر کنید و حال و هوای سالیان گذشته را تجربه کنید. انگار که در داستان‌ها و افسانه‌های قدیمی مشغول سیر و سفر باشید. بازار وکیل، اسرارآمیز، پر از رنگ و نور و نشاط زندگانی است. علاوه بر این، مجموعه بازار وکیل از شاخص‌ترین معماری‌های شیراز به شمار می‌رود.
معماری بازار وکیل
بازار وکیل در کنار مسجد و حمام وکیل در زمان کریمخان زند ساخته شده است و از آن زمان، محل اصلی رفت و آمد تاجران و خرید و فروش بوده است. طرح اصلی بازار وکیل از بازار قدیم شهر لار و بازارچه اصفهان اقتباس شده است؛ به همین دلیل ویژگی‌های معماری صفویه را می‌توان در آن دید. این بازار در ارتفاع پایین‌تری از خیابان زند قرار دارد.
بازار وکیل چنان مستحکم ساخته شده است که با وجود زلزله‌های مختلفی که در طی این سال‌ها رخ داده، کوچک‌ترین خرابی در آن پدید نیامده است. سقف راسته‌ها با ردیفی از طاق‌های گنبدی آجری ساخته شده است. بلندی بیشتر راسته‌ها از کف به سقف بیش از ده متر است که چنین ارتفاعی کمتر در بازارهای قدیمی دیگر دیده می‌شود.
در این بازار نور از روزنه‌های موجود در طاق‌ها عبور می‌کند. روزنه‌ها از تابش شعاع مستقیم آفتاب و ریزش باران در داخل بازار جلوگیری می‌کند. پنجره‌های جاسازی شده بر پایه بلند سقف و بر فراز حجره‌ها گذشته از نقش تهویه، روشنایی داخل بازار را فراهم می‌کند. ترکیب نور و حجم و دمای مناسب هوا در فضای داخلی بازار، آرامش و امنیت خاطر را برای بازدیدکنندگان در این بازار فراهم می‌آورد. با وجود این‌که تابستان در شیراز بسیار گرم است و در این بازار دستگاه تهویه مصنوعی نمی‌بینید، اما هنگامی‌که در هرم گرما وارد آن می‌شوید، انگار که پا به بهشت گذاشته‌اید.
چهارسوق زیبای بازار وکیل
نقطه مرکزی بازار وکیل، چهارسوق زیبای این بازار است. این چهارسوق در محل تقاطع دو رشته بازار با معماری زیبا قرارگرفته است. از شاخص‌های این چهارسوق طاق ضربی عظیم آن است. سطح زیرین این طاق به زیبایی آجرچینی و تزیین‌شده و بر فراز آن بادگیری قرار دارد.
حجره‌های بازار وکیل
بعضی از حجره‌های بازار وکیل دوطبقه هستند و طاق ضرب‌های بر فراز آن‌ها با نقش‌های زیبا تزیین شده است. از ویژگی‌های شاخص حجره‌ها در بازار وکیل، ارتفاع آن‌ها از سطح زمین است. سکوهای بلندی بازار را به حجره‌ها ارتباط می‌دهد. درواقع این سکوها نقش پیشخوان مغازه‌های مدرن را دارند و فاصله مناسبی را میان خریدار و فروشنده برای تعامل و گفتگو را ایجاد می‌کنند. همچنین این سکوها، حجره‌ها و اجناس موجود در آن‌ها را از گزند رطوبت در امان نگه می‌دارند.
کاروانسراهای قدیمی بازار وکیل
در زمان زندیه، کاروانسراهای مختلفی در کنار بازار وکیل ساخته شده است که اکنون چهار تا از آن‌ها باقی‌مانده است. در نیمه شمال شرقی کاروانسرای گمرک وجود دارد. کاروانسرایی که در قدیم محل گرفتن مالیات از کاروان‌های تجاری بوده است. کاروانسرای روغنی در راسته شمالی قرار دارد و اکنون انبار اجناس بازاریان است.
کاروانسرای احمدی که اکنون انبار پارچه و پوشاک بازاریان است، یکی از زیباترین کاروانسراهای بازار وکیل به شمار می‌آمده است. این کاروانسرا حجره‌هایی زیبا با کاشی‌کاری‌هایی قدیمی دارد. کاروانسرای ضرابخانه روبروی کاروانسرای روغنی قرار دارد و در دوران زندیه محل ضرب سکه‌های قدیمی بوده است. متاسفانه کاروانسراها امروزه رونق قدیم را ندارد و بسیاری از نقش و نگارهای آن در طول زمان تخریب شده است.
سرای مشیر بازار وکیل
راسته جنوبی بازار وکیل به راسته پارچه فروش‌ها یا بزازها مشهور است که از چهارسوق شروع می‌شود و به سرای مشیر بازار وکیل می‌رسد. سرای مشیر و حجره‌هایش بسیار زیبا و دیدنی هستند. در سرای مشیر می‌توانید از انواع عتیقه‌جات، خاتم‌کاری‌ها، بدلیجات و صنایع‌دستی گوناگون دیدن کنید. در سرای مشیر، بسیاری از حجره‌ها، هرکدام به‌تنهایی نمایشگاهی بی‌بدیل و بی‌نظیر از صنایع‌دستی ایران به شمار می‌رود. از صنایع‌دستی موجود در این سرا می‌توان به گبه‌بافی، خاتم‌سازی، معرق، قلم‌زنی، حکاکی، تراش سنگ‌های قیمتی و زیورآلات دست‌ساز اشاره کرد.
سرای فیل بازار وکیل
در میانه بازار وکیل قسمتی به نام سرای فیل وجود دارد که تبدیل به کافه‌ای زیبا شده است. حوض بزرگی در این قسمت دیده می‌شود که اطراف آن با گلدان‌های شمعدانی تزیین شده است. میز و صندلی‌های این کافه با سایه‌بان‌هایی زیبا در اطراف حوض چیده شده‌اند. در اینجا شما می‌توانید انواع عرقیجات شیراز و بستنی و فالوده شیرازی را امتحان کنید و از نشستن در این فضای چشم‌نواز و پرنقش و رنگ نهایت لذت را ببرید.
از بازار وکیل چه بخریم؟
در راسته‌های مختلف بازار وکیل اجناس متنوع و گونانی به فروش می‌رسد. اما نمونه برخی از این اجناس، در کمتر جایی پیدا می‌شود. مثلا در راسته پارچه‌فروش‌ها شما می‌توانید انواع و اقسام پارچه‌های محلی و پارچه‌های مخصوص لباس عشایری را مشاهده کنید. انواع فرش‌های مختلف دستباف، گلیم، نمد، گبه و جاجیم در راسته فرش‌فروش‌ها به چشم می‌خورد که طرح و نقششان چشم‌نواز و دیدنی است.
گیاهان دارویی و ادویه‌های شیراز هم که از قدیم‌الایام معروف‌اند. در عطاری‌های این بازار تنوع بسیاری از ادویه‌های و محصولات گیاهی مرغوب را می‌توانید پیدا کنید. پیشخوان ادویه فروشی‌ها با قرار گرفتن ادویه‌های مختلف بارنگ‌های گوناگون در کنار یکدیگر در ظرف‌های قدیمی، تصویری جذاب و دلربا ساخته‌اند.
اطراف بازار وکیل
قسمتی از فضای بیرونی بازار وکیل، کنار یکی از ورودی‌های بازار که در کنار درب مسجد وکیل قرار دارد، با نام سرای تیمچه گل شناخته می‌شود. این قسمت فضای بسیار زیبایی در هنگام غروب و شب دارد. در این مکان علاوه بر مغازه‌های متنوع با آثار و صنایع دستی گوناگون، کافه‌ها و رستوران‌ها زیبایی با فضای سنتی را می‌توانید مشاهده کنید.
آدرس بازار وکیل
بازار وکیل در قسمت مرکزی شهر قرار دارد و دسترسی به آن بسیار آسان است. این بازار نزدیک ارگ کریمخان، در کنار مسجد و حمام وکیل، بعد از میدان شهدا واقع شده است.
تحریریه مجله فستیوال
